1. Τι είναι και πόσο το χρηματοδοτικό κενό;
Το χρηματοδοτικό κενό είναι το επιπλέον ποσό, πέραν των πάσης φύσεως προβλεπόμενων εσόδων του και του δανείου που έχει συμφωνηθεί να μας δώσουν οι δανειστές, προκειμένου το Δημόσιο να καλύψει τις χρηματοδοτικές του ανάγκες.
2. Πόσο είναι το χρηματοδοτικό κενό;
Στην τελευταία έκθεση του ΔΝΤ για την αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος προσαρμογής, τον Ιούλιο του 2013, το χρηματοδοτικό κενό στη διετία 2014 - 2015 υπολογιζόταν σε 10,9 δισ. ευρώ (4,4 και 6,5 δισ. ευρώ αντίστοιχα). Το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών, σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα του περιοδικού Der Spiegel το υπολογίζει μεταξύ 10 και 20 δισ. ευρώ.
3. Πώς προέκυψε το χρηματοδοτικό κενό;
Ο αρχικός σχεδιασμός του δεύτερου προγράμματος προέβλεπε ότι με το δάνειο από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (ESM) και το ΔΝΤ θα καλύπτονταν πλήρως οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας έως το τέλος του 2014. Ωστόσο, αργότερα και προκειμένου να βελτιωθεί η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους αποφασίστηκε να διατεθεί ένα ποσό για την επαναγορά από το Δημόσιο ομολόγων στην αγοραία τότε αξία τους. Ετσι, διατέθηκαν 11 δισ. ευρώ περίπου και αγοράστηκε (και διεγράφη) χρέος ονομαστικής αξίας 30 δισ. ευρώ περίπου. Το ποσό που διατέθηκε για την επαναγορά δημιούργησε ένα κενό χρηματοδότησης στο δεύτερο εξάμηνο του 2014.
4. Γιατί το κενό μπορεί να φτάσει μέχρι 20 δισ. ευρώ, αφού δόθηκαν μόνο 11 δισ. για την επαναγορά;
Είχε υπολογιστεί ότι θα μετακυλίονταν επίσης τα ομόλογα που έχουν στην κατοχή τους οι κεντρικές τράπεζες των κρατών της Ευρωζώνης (τα λεγόμενα ANFA). Στη διετία 2014 - 2015 λήγουν ANFA 4,5 δισ. ευρώ περίπου. Στη συνέχεια, όμως, οι κεντρικές τράπεζες, και κυρίως αυτή της Γαλλίας που έχει ένα μεγάλο μέρος των ANFA, υπαναχώρησαν. Με αυτά το κενό φτάνει στα 15 δισ. περίπου.
Είναι άγνωστο τι ακριβώς υπολογίζουν οι Γερμανοί για να φτάσουν στα 20 δισ. ευρώ. Ισως κάποια υστέρηση στα έσοδα από αποκρατικοποιήσεις. Εξαλλου, στελέχη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου εκτιμούν ότι το κενό θα είναι της τάξης των 13 - 14 δισ. προσθέτοντας στα 11 δισ. της επαναγοράς, 2 - 3 δισ. λιγότερα έσοδα από αποκρατικοποιήσεις.
5. Πώς μπορεί να καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό;
Με κάποιον από τους παρακάτω τρόπους ή με συνδυασμό τους:
- Με νέο δάνειο από τους επίσημους πιστωτές
- Με χρήση των κεφαλαίων του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας που θα περισσέψουν από τη δεύτερη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Το ΤΧΣ έχει 8,5 δισ. ευρώ και το πόσα θα περισσέψουν θα φανεί μετά τα στρες τεστ των τραπεζών που βρίσκονται σε εξέλιξη.
- Να πειστούν οι κεντρικές τράπεζες να μετακυλιστούν οι λήξεις των ANFA
-Να πειστεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να μετακυλιστούν τα λεγόμενα ομόλογα Αλογοσκούφη, που έδωσε το Δημόσιο για την κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών, το 2008. Αυτά ανέρχονται σε 4,65 και λήγουν στις 21 Μαΐου 2014.
- Με έξοδο στις αγορές
6. Πότε πρέπει να αποφασιστεί πώς θα καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό;
Αν και τόσο η Αθήνα όσο και οι άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες θα ήθελαν να συζητηθεί το θέμα μετά τις Ευρωεκλογές, η απόφαση θα πρέπει να ληφθεί πριν από αυτές, επειδή εξαιτίας του χρηματοδοτικού κενού έχει μπλοκάρει η εκταμίευση των δόσεων από το ΔΝΤ. Σύμφωνα με το καταστατικό του, το Ταμείο απαγορεύεται να καταβάλει δόσεις εάν το πρόγραμμα δεν έχει εξασφαλίσει πλήρη χρηματοδότηση για τους επόμενους 12 μήνες.
6. Τι θέλει η κυβέρνηση;
Ιδανικά, να μην πάρει νέο δάνειο και να χρησιμοποιήσει για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού τα αδιάθετα κεφάλαια του ΤΧΣ, να δεχθούν οι κεντρικές τράπεζες και η ΕΚΤ την μετακύλιση των ομολόγων Αλογοσκούφη και των ANFA και να καλύψει όποιο μικρό κενό απομένει με έκδοση και διάθεση τίτλων σε ιδιώτες επενδυτές. Ετσι, θα μπορεί να υποστηρίξει ότι δεν πήρε νέο νέο δάνειο, ότι δεν της επεβλήθη νέο Μνημόνιο και πως έβγαλε τη χώρα εκ νέου στις αγορές.
Ωστόσο, η ΕΚΤ και το ΔΝΤ είναι κατηγορηματικά αντίθετοι στη χρήση των αδιάθετων κεφαλαίων του ΤΧΣ για άλλο σκοπό πέραν της στήριξης του τραπεζικού συστήματος. Σε κάθε περίπτωση εάν πρέπει να πάρει πρόσθετη χρηματοδότηση δεν θέλει επ ουδενί να συνοδεύεται από δημοσιονομικά μέτρα. Το επιχείρημά της είναι πως το χρηματοδοτικό κενό δεν δημιουργήθηκε από ολιγωρίες της ελληνικής πλευράς, αλλά από επιλογές (επαναγορά χρέους) και αθέτηση υπεσχημένων (μετακύλιση ANFA) της Ευρωζώνης.
7. Τι θέλουν οι Ευρωπαίοι και ιδιαίτερα το Βερολίνο
Να δώσουν την πρόσθετη χρηματοδότηση που χρειάζεται η Ελλάδα, με ανταλλάγματα ώστε να ελαχιστοποιήσει τις αντιδράσεις της κοινής γνώμης στα κράτη - μέλη, αλλά και χωρίς να τσαλακώσει τους κ.κ. Σαμαρά και Βενιζέλο, οι οποίοι αυτοεγκλωβίστηκαν με το "όχι νέο δάνειο, όχι νέο Μνημόνιο". Ετσι, εάν δεν υπάρξει κάποια θεαματική μεταστροφή της ΕΚΤ και των εθνικών κεντρικών τραπεζών στο θέμα των κεφαλαίων του ΤΧΣ, των ομολόγων Αλογοσκούφη και των ANFA, θα μας δώσουν ένα νέο δάνειο, παρουσιάζοντας το ως συμπλήρωμα του προηγούμενου.
8. Θα υπάρχει νέο Μνημόνιο;
Εάν η νέα χρηματοδότηση παρουσιαστεί ως συμπλήρωμα του προηγούμενου δανείου, τότε δεν θα υπάρχει νέο Μνημόνιο. Θα συνεχίσει να εφαρμόζεται το υφιστάμενο όπως θα επικαιροποιείται κάθε τρίμηνο. Εξάλλου το εάν θα είναι νέο Μνημόνιο έχει σημασία μόνο σε επίπεδο εντυπώσεων και πολιτικής επικοινωνίας. Το δεύτερο Μνημόνιο ήταν συνέχεια του πρώτου, χωρίς ουσιαστικές αλλαγές στις κατευθύνσεις της οικονομικής πολιτικής, παρά τα όσα υποστηρίζει ο κ. Σαμαράς προκειμένου να εξηγήσει τη στάση του πριν και μετά την ανάληψη της πρωθυπουργίας. Επίσης, κάθε τρίμηνο γίνεται επικαιροποίηση του Μνημονίου και μπορεί να προστεθεί ή να αφαιρεθεί σχεδόν ο,τιδήποτε.
9. Θα επιβληθούν νέα μέτρα;
Η τρόικα αντιλαμβάνεται ότι η κυβέρνηση δεν έχει την πολιτική ισχύ να περάσει νέα δημοσιονομικά μέτρα. Ετσι, η έμφαση θα δοθεί στις μεταρρυθμίσεις. Αυτό θα γίνει είτε με πρόσθετη χρηματοδότηση είτε χωρίς, στο πλαίσιο της υφιστάμενης αξιολόγησης. Ετσι κι αλλιώς μετά τις Ευρωεκλογές, και όταν συζητηθεί η ελάφρυνση του χρέους και υπό το φως των τελικών αποτελεσμάτων για το πρωτογενές πλεόνασμα του 2013, τα δημοσιονομικά θέματα θα επανεξετασθούν. Δηλαδή, θα επανεξετασθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι, τυχόν πρόσθετα μέτρα για την επίτευξή τους κ.λπ.
10. Τρόικα θα υπάρχει;
Τρόικα θα υπάρχει τουλάχιστον μέχρι το τέλος του πρώτου τριμήνου του 2016, όταν προβλέπεται να καταβληθεί η τελευταία δόση από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Αυστηρή εποπτεία, τακτικοί έλεγχοι από την τρόικα (έως το 2016) και από την Κομισιόν στη συνέχεια θα εξακολουθήσει να υπάρχει. Κατ' αρχάς γιατί η Ευρωζώνη δεν έχει καμία εμπιστοσύνη στο ελληνικό πολιτικό σύστημα και θεωρεί ότι εάν χαλαρώσει η εποπτεία, θα ανασταλεί η δημοσιονομική προσαρμογή και η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων. Επιπλέον, θα είμαστε σε εποπτεία μέχρι να αποπληρώσουμε το 70% των δανείων που πήραμε. Κι αυτό θα γίνει περίπου το 2035...
